Bene bènnidos a Salimbasica su blog de Maurìtziu Sale

29/02/16

Sa Punna


(Foto Alberto Ghizzi Panizza)

Sa punna diat dèvere èssere una ebbia: sa Limba. Su Sardu. Iscritu, chistionadu, cantadu o retrogadu, pagu importat. Importat a l’imparare, a l’impreare, a l’amparare. Ma no est gasi, a dolu mannu. A bias paret  chi in palas de cada pelea, de cada pensamentu, de cada atzione chi pertocat sa Limba, nch’apat àteru. E paret chi sa punna primària siat àtera. No est chi unu non tèngiat su deretu de nàrrere su chi pensat, finas artziende sa boghe o de iscrìere su chi li paret, finas arrodende su lapis, pro caridade. Semus in una casta de democratzia duncas cadaunu podet nàrrere sa sua. No est custu. 

Est sa manera, est s’intrànnia, sunt su sestu e s’annestru generale chi no andant. E sos addòbios in cuntemporànea – finas sena lu chèrrere  - nos dant contos giustos de su chi semus. Mescamente s’incràs. Est unu cresche-cresche, a trassa geomètrica, de brigas, de benenu e de mùtria mala. Pro ite? Ca sos chi nde faeddant, chi aparitzant, chi crìticant -  in logu de giornale, siat in pabiru o in lìnia, in logu de sitos sotziales o in logu de aposentu pùblica o privada - sunt semper sas matessi pessones. Cun sos matessi sentidos. Cun sos matessi argumentos. E, su prus, cun sa matessi malintrànnia. Gente noa, a sa dibata, non bi nd'intrat. No intrat ca timet. Timet a isballiare. No ischit a chie si dare. Timet a ofèndere, a primare a calicunu. Sa cunfusione est manna. E sos chi diant dèvere no acrarint. No agiudant. Cunfirmant petzi sos pàrreres issoro, impuntzende a los sighire, ca sunt issos sos chi tenent sa resone e sos àteros sunt una chedda de cabras. E sa gente si nch'istèsiat. Semper de prus. Est istraca. Infadada. Semus cara a cara a una ibridatzione indutiva chi protzedet dae su particulare conca a s'universale e chi nch'at a cròmpere, in su giru de pagos annos,  petzi a s'isterilidade. A un'ispètzia de impotentia generandi

Unu pagu comente est acontèssidu pro su boe marinu (monachus albiventer) chi si nch'est estintu. Calicunu m’at a nàrrere chi est istadu fintzas a cajone de sa catza chi dae semper nd'at fatu s'òmine. E est a beru, ma est mescamente sa carèntzia de cuncàmbiu generatzionale dae s’esternu chi nd'at arressadu  s'evolutzione. Sa còpula bi fiat eja, ma semper intre sos matessi esemplares. E sena possibilidade de si perpetuare. Sas fèminas retziant su sèmene, ma no ingraidaiant. Sos oos non fiant prus fèrtiles, su sèmene fiat pagu prus chi no abbadùgia o ispica mùrina: sicu, inerte.  Contu de gònades. Àrridas. Lunàdigas. 

Sena ideas e sena argumentos noos, duncas e mescamente sena cuncàmbiu de ideas, sena voluntade firma de incontru e non de partzidura, semus trumas arrocadas in subra de duos, tres o finas prus montigros. Aboghinende·nos·nche a pare sas peus ingiùrgias. Ispainende fàulas s’unu in contu de s’àteru. Cadaunu pro afortire s’ala sua e indebilitare s’angena. Iscacamurrende·nos a pare sas fartas e sas debilesas. Firmos, semper in su matessi logu, iscudende·nos a pedra pro nos fèrrere a pare.

Su prus de sas bias, però  sena mancu bi reventire a nche cròmpere a s'àtera ala. Ca sa pedra si nche ruet a mesu tretu. Ca no est bastante s’atza intelletuale, no sunt bastantes sa fortza de sa resone e de sa vàllia argumentende. E s’arriscu est chi corfemus a chie non b'intrat nudda ca mancari est colende peri sos montigros petzi in chirca de  antunna. Sos giòvanos e sos pipios, pro nàrrere. In finitias est semper sa matessi mèmula infadosa e dannàrgia. Nche semus a su paradossu chi chie nos paret chi siat punnende pro sa Limba (naro «paret» ca est petzi un’impressione projetada, una fàula) est su mortore de sa Limba matessi.  Sas metàforas sunt graes l'ammito, ma giai m'ant a perdonare sos ischidos, sos mannos, sos polìticos, sos funtzionàrios, sos egèmones, sos iscritores, sos editores, sos traballadores ùtiles o inùtiles, sos militantes de primore o chi gasi si creent, sa classe dirigente e totu sos chi punnant a bi devènnere...ca a bisu meu custa  no est una cherta de veridade ebbia e chi duncas mudat cunforma a su puntu de annotu, ma est unu fatu. 

Unu fatu non negàbile. Non contravertìbile. Non confutàbile. Sena cuncàmbiu sàbiu e pàsidu de ideas, sena cunfrontu reale e a ispàstigu, sena libertade e rispetu, s’isterilididade est assegurada e cun issa s’estintzione. Giai nd’amus àsiu nois de cummemorare pessones de gabbale comente a Juanne Maria Angioy, a Juanne Frantziscu Pintore, a Larentu Pusceddu, a Ànghelu Caria e a àteros meda chi non basto a mentovare, si posca non semus dinnos mancu de lis prèndere sos botes. Si li cherimus fàghere taca a sa polìtica, pro chi nos leet in cunsideru, tocat a leare conca a dae in antis costàgiu a pare, fintzas cun chie no la pensat che a nois in contu de norma o de ortografia. Chirchende unu mèdiu aunidore e no àteras cajones de ischirriadura. Lu podimus e lu devimus fàghere totus, sena pensare a sa batighedda nostra, ma petzi a istèrrere su campu mannu pro sa prantàrgia noa e no a nch'ispèrdere su sèmene. Ca custu est, su chi est acontessende.